“Cảm thấy nghẹt thở” là tiêu đề được đăng tải trên tờ Viet Nam News ngày 22 tháng 3 năm nay, khi cuộc khảo sát thường niên của IQAir xếp Việt Nam là quốc gia ô nhiễm cao thứ 2 trong khu vực ASEAN và có chất lượng không khí kém thứ 22 trên toàn cầu. Hà Nội được xếp hạng thành phố ô nhiễm thứ 8 trên thế giới. (Theo WHO)
1. Ô nhiễm không khí là gì?
Ô nhiễm không khí là một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất mà chúng ta đang phải đối mặt hiện nay. Đây là hiện tượng thành phần trong không khí bị biến đổi đáng kể, chủ yếu do các chất như khói, bụi, hơi hoặc các loại khí độc hại thâm nhập vào môi trường.
Những chất này có thể gây ra mùi khó chịu, làm giảm khả năng quan sát từ xa, thúc đẩy biến đổi khí hậu. Ô nhiễm môi trường không khí không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người, mà còn gây hại cho động vật, thực vật và toàn bộ hệ sinh thái.
2. Ô nhiễm không khí ở Việt Nam
Ô nhiễm môi trường ở Việt Nam, đặc biệt là vấn đề ô nhiễm không khí bụi mịn, đang ngày càng trở nên nghiêm trọng. Việt Nam đang đứng trong top 10 quốc gia ô nhiễm không khí cao nhất châu Á.
Nồng độ bụi mịn PM2.5 tại Việt Nam vượt quá 4,9 lần so với mức độ không khí đảm bảo.
Hà Nội thường xuyên lọt top các thành phố ô nhiễm nhất thế giới, có những thời điểm trong ngày, toàn bộ bầu trời bị bao phủ bởi mảng trắng xám mờ mịt.
TP.HCM cũng đang nằm trong tình trạng báo động, cần có các biện pháp khắc phục ngay lập tức để bảo vệ sức khỏe người dân.
Theo WHO, hơn 60.000 người tử vong mỗi năm tại Việt Nam do ô nhiễm không khí. Các hạt mịn PM2.5 có thể xâm nhập sâu vào phổi, tim mạch, gây ra nhiều bệnh nguy hiểm.
3. Nguyên nhân gây ra ô nhiễm không khí
Con người là nguyên nhân chính. Các hoạt động sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, sinh hoạt tạo ra lượng lớn khí CO2, khí độc hại, đặc biệt là từ nhà máy, phương tiện cá nhân.
Ngoài ra còn một số nguyên nhân tự nhiên như:
- Cháy rừng: thải lượng lớn khói và bụi vào không khí.
- Núi lửa, bão, lốc xoáy: cũng làm phát sinh ô nhiễm.
- Loài ngoại lai: gây ô nhiễm sinh học và mất cân bằng sinh thái.
4. Hậu quả của ô nhiễm không khí
Theo WHO, đây là “kẻ giết người thầm lặng”:
- 30% tử vong do ung thư phổi có liên quan đến ô nhiễm không khí.
- 25% các bệnh đột quỵ, tim mạch cũng liên quan.
Ngoài ảnh hưởng đến sức khỏe con người, ô nhiễm không khí còn:
- Gây mưa axit, phá hủy rừng và hệ sinh thái.
- Làm suy giảm chất lượng đất, nước.
- Làm chết thực vật, động vật, giảm đa dạng sinh học.
5. Giải pháp khắc phục ô nhiễm không khí
Thói quen cá nhân:
- Hạn chế dùng xe cá nhân, tăng cường dùng xe đạp, xe điện, phương tiện công cộng.
- Trồng cây xanh tại nhà và nơi công cộng.
- Không đốt rác, rơm rạ, vàng mã.
- Sử dụng nhiên liệu sạch, thay bếp củi, bếp than bằng bếp điện/bếp từ.
- Vệ sinh nhà cửa thường xuyên, giảm bụi.
Khi ra đường:
- Theo dõi chỉ số AQI qua các ứng dụng/website.
- Đeo khẩu trang đạt chuẩn y tế (N95, KF94...).
- Hạn chế hoạt động ngoài trời khi AQI cao.
- Tắt máy khi dừng đèn đỏ để giảm khí thải.
Với nhóm dễ bị tổn thương:
- Người già, trẻ em, người bệnh tim phổi nên tránh tiếp xúc môi trường ô nhiễm.
- Tuân thủ điều trị, đến cơ sở y tế nếu có biểu hiện bất thường.
- Tăng cường sức đề kháng bằng vận động, dinh dưỡng, giữ ấm cơ thể.
“Chúng ta hãy cùng xây dựng các thói quen dễ thực hiện để góp phần giảm thiểu ô nhiễm không khí. Thói quen nhỏ có thể tạo ra những kết quả tích cực mà bạn không ngờ tới khi bắt đầu thực hiện.”
